ترکیبات عسل

اولین ترکیب در شهد که بررسی می کنیم قندها هستند ، سه عامل موجب می شود که حشره گرده افشان میزبان گیاهی خود را انتخاب کند :
1 - ترکیب قندها در شهد   2 - حجم شهد  3 - غلظت قندها در شهد .

اگرچه ذکر گردیده است که مهترین عامل ترکیب قندها است ، سه قند غالب در شهد عبارتند از :
1 – گلوکز  2-  فروکتوز   3- ساکارز و مقدار این قندها در شهد بر اساس نوع گیاه متفاوت است.

تحقیقات اخیر نشان دادند که زنبورهای با زبان بلند Long- tongued شهدهای با ساکارز بالا را ترجیح می دهند و زنبورهای با زبان کوتاهShort- tongued  شهدهای با گلوکز و فروکتوز بالا را ترجیح می دهند.

سوال این است زنبورعسل جز کدام زنبورها هست زنبورهای زبان بلند یا کوتاه؟

در منابع مختلف که بررسی کردم نظرات متفاوتی ذکر شده در بعضی جزء زنبورهای با زبان بلند و در برخی دیگر با زبان کوتاه. در بعضی منابع ذکر شده بود که زنبور می تواند تا 0.27  اینچ یا 7 میلی متر زبان خود را گسترش دهد و در منابع دیگر تا 1.4 اینچ هم ذکر شده است. اما اینطور می توان جمع بندی کرد که زنبور عسل جزء زنبورهای با زبان بلند است.

هم چنین ذکر شده که زنبور عسل توانایی تشخیص تفاوت کم بین غلظت قندها را دارد و شهد هایی با غلظت بالا را ترجیح می دهد. زنبور عسل محلول ساکارز خالص را نسبت به گلوکز یا فروکتوز ترجیح می دهد.اما در شرایط صحرایی،گیاهانی مانند آفتابگردان ،کلزا و اکالیپتوس که دارای شهد غنی از قندهای شش کربنی هستند برای زنبور عسل بسیار جذاب هستند .

ترکیب دیگر در شهد که تقریبا بیشترین میزان را در شهد دارد آب است . مقدار آب شهد بر اساس وضعیت محیطی بسیار متفاوت هست.زنبورها ترجیح می دهند شهد های غلیظ تر را جمع آوری کنند تا حداکثر انرژی را بدست آورند. اما در شرایط گرم و خشک زنبورها شهدهای با حداکثر مقدار آب را جمع آوری می کنند. مقدار آب در شهد تا 80 و 95 درصد هم در برخی از گیاهان ذکر شده است.

اما ترکیبات دیگری هم در شهد وجود دارد که مقدار آنها بسیار کم است ولی از نظر تغذیه ای برای زنبورعسل می توانند بسیار مهم باشند زیرا این ترکیبات می توانند از طریق تاثیر بر خوش خوراکی شهد تاثیرات غیر مستقیم بر مصرف شهد توسط زنبورها داشته باشند.یکی از ترکیبات اسیدهای امینه است.بعد از قندها بیشترین ترکیب حل شده در شهد هستند.اگرچه برخی معتقد هستند که گرده محلول در شهد مسئول این قسمت است.اسیدهای امینه باعث جذب زنبور عسل می شوند.بطور مثال اسید آمینه گلایسین هم باعث جذب زنبور می شود و هم باعث بهبود عملکرد یادگیری در زنبور عسل می شود.غلظت اسید آمینه در شهد بر اساس نوع گیاه متفاوت هست و در گل هایی که بوسیله زنبورهای با زبان بلند بازدید می شوند نسبت به گل هایی که توسط زنبورهای با زبان کوتاه بازدید می شوند بیشتر هستند. هم چنین ترکیب اسید آمینه در شهد بوسیله شرایط رشد گیاه تحت تاثیر قرار می گیرد.

بخش دیگر مواد معدنی است . مواد معدنی گوناگونی در شهد گیاهان شناسایی شده است بطور مثال غلظت بالای پتاسیم در شهد پیاز و آواکادو که برای زنبورعسل جذاب نیست.بخش پروتئین ها هستند که وجود آنها در شهد در سالهای بسیار گذشته شناسایی شده است "Nectarin" به پروتئین های ترشح شده در شهد نکتارین گفته می شود. تعدادی از آنزیم ها در این بخش قرار دارند مانند آنزیم اینورتاز.

اما بخش دیگر که از آن به عنوان ترکیبات ثانویه در شهد یاد می شود. این بخش بسیار گسترده است که برخی از این مواد باعث غنی شدن شهد می شوند و آن را تبدیل به غذای بهتری برای حشرات گرده افشان می کنندو برخی دیگر خوش خوراکی شهد را کاهش می دهندمانند آلکالوئیدها، کومارین ها و ساپونین ها. اما کافئین موجود در شهد مرکبات باعث جذب زنبور عسل می شود و برای زنبور بسیار جذاب هست.یکی دیگر از خواص ترکیبات ثانویه در شهد داشتن خاصیت آنتی بیوتیک بر علیه میکروب ها می باشد.

منبع : مهندس اسماعیل غفوری